2011 m. – Chotyno mūšis (1621)
Bitwa pod Chocimiem 1621 r.
Zakończona straszliwą klęską i śmiercią hetmana wielkiego koronnego Stanisława Żółkiewskiego wyprawa mołdawska w 1620 roku, ściągnęła w następnym roku na Rzeczpospolitą potężny najazd armii tureckiej.
Aby nie dopuścić do wtargnięcia przeciwnika na terytorium państwa, dowodzący wojskami Rzeczypospolitej hetman wielki litewski Jan Karol Chodkiewicz podjął decyzję o stoczeniu bitwy obronnej po drugiej stronie granicy, na terytorium hospodarstwa mołdawskiego – pod Chocimiem nad Dniestrem.
Jan Karol Chodkiewicz; miedzioryt W. Hondiusa
Pod swoją komendą zdołał on zebrać około 25000-26000 żołnierzy koronnych i litewskich. Wsparło ich około 30000 Kozaków zaporoskich, którymi dowodził Piotr Konaszewicz-Sahajdaczny. Artyleria liczyła w sumie 51 dział: 28 polskich i litewskich oraz 23 kozackich. Armia turecka, na czele której stanął sam sułtan Osman II, liczyła maksymalnie – razem z wojskami lenników – 98000-104000 żołnierzy i 62 działa.
Kurze Relation was sich in der polnischen Expedition wider den Erbfeind christlichen Namens vom 1. bis auf 24. September 1621 begeben hat (1621); Drzeworyt: oddział wojska tureckiego
Walki pod Chocimiem rozpoczęły się 2 września 1621 roku i trwały do 9 października tego roku. Zadając dotkliwe straty nieprzyjacielowi, obrońcy odparli kilka ataków w pierwszych dniach oblężenia (2-4 IX), a następnie trzy wielkie szturmy, mające miejsce w dniach 7, 12 i 15 września. Ich morale nie złamała śmierć Chodkiewicza, który zmarł po długiej chorobie na zamku chocimskim 24 września. Dowództwo przejął teraz regimentarz, podczaszy koronny Stanisław Lubomirski, pod którego komendą odparto kolejne szturmy w dniach 25 i 28 września. Następstwem impasu w działaniach militarnych było rozpoczęcie negocjacji dyplomatycznych. Doprowadziły one do podpisania 9 X 1621 r. rozejmu pomiędzy oboma stronami, który sankcjonował terytorialne „status quo ante bellum”. Bitwa chocimska zakończyła się zatem taktycznym zwycięstwem strony polsko-litewskiej, która zatrzymała przeciwnika na granicach własnego państwa.
Śmierć Chodkiewicza pod Chocimiem. Aut. Franciszek Smuglewicz, 1806; Muzeum Zamoyskich, Kozłówka
Poniosła ona jednak dotkliwe straty, które oblicza się na około 14500 żołnierzy (8000 w armii koronnej i litewskiej, około 6500 Kozaków). Straty przeciwnika były kilkakrotnie wyższe – szacuje się je nawet na 40000 ludzi.
